SASSENHEIM - In 2024 is een openbare selectieprocedure gevoerd om voor 5 gronden in Teylingen een pachtovereenkomst te sluiten (met ingang van 1 januari 2025). Dit heeft tot veel maatschappelijke onrust geleid. Op 11 februari 2025 is, na constatering van gebreken in de gevoerde procedure, de voorlopige gunning op basis van deze selectieprocedure ingetrokken.

Om het beheer van weilanden, de continuïteit van de bedrijfsvoering van de boeren en de rust te bewaren in de tussenliggende periode zijn, waar van toepassing, tijdelijke bruikleenovereenkomsten gesloten voor deze gronden. Dit geeft ruimte om een nieuwe selectieprocedure voor te bereiden. Door de maatschappelijke onrust die door de vorige openbare selectieprocedure is veroorzaakt wil het college de nieuwe uitgifte zo transparant mogelijk maken. De gemeente heeft hiervoor een plan van aanpak opgesteld.

Afronding fase 0 van stappenplan

Dit nieuwe plan van aanpak, waarin de geleerde lessen waar mogelijk zijn verwerkt, is in de gemeenteraad besproken tijdens de commissie ruimte in mei. Ook is er een avond geweest voor de betrokken boeren waarin de stappen uit het plan van aanpak zijn toegelicht. Het volledige plan van aanpak vindt u op onze website.

Deze stappen uit het plan van aanpak zien er als volgt uit.

  • Fase 0: vooronderzoek
  • Fase 1: betrekken stakeholders
  • Fase 2: bijstellen van de uitgiftevoorwaarden
  • Fase 3: presentatie concept voor de uitgiftevoorwaarden en selectiecriteria
  • Fase 4: verpachtingsprocedure: openbaar en transparant
  • Fase 5: nazorg

Inmiddels is fase 0 afgerond. In fase 0 is onderzocht of er noodzaak is om voor alle gronden een openbare selectieprocedure te houden, of dat er ook andere manieren zijn om de grond te verdelen. Hierbij is er inhoudelijk en juridisch gekeken naar situaties waarbij de grond aan één partij mag worden gegeven. Dit heet ‘uniciteit’.

Op basis van de uitkomsten van dit onderzoek heeft de gemeente Teylingen besloten dat zij de grond in de Boterhuispolder direct aan één groep lokale boeren (Stichting Wei & Water en Hof van Heden) wil gunnen. Er wordt op dit moment uitgezocht hoe en of dit mogelijk is. Voor de andere gronden vindt er een openbare selectieprocedure plaats. De betrokken boeren zijn hier inmiddels over geïnformeerd.

Hieronder leggen we uit hoe de gemeente tot deze beslissing is gekomen.

Wat is het Didam-arrest?

Vroeger gaf de gemeente landbouwgrond vaak direct aan bekende boeren. Maar sinds een uitspraak van de Hoge Raad in 2021 (het Didam-arrest) mag dat niet meer zomaar. Gemeenten moeten nu meestal een openbare procedure volgen, zodat iedereen een eerlijke kans krijgt om grond te pachten of kopen. Dit geldt ook voor pacht (huur van landbouwgrond). Alleen als er echt maar één geschikte partij is, mag de gemeente de grond direct aan die partij gunnen. Maar dat moet dan goed onderbouwd worden. Er is gekeken naar een voorstel dat is gedaan door een groep lokale boeren (Stichting Wei & Water en Hof van Heden) om samen te werken in de Boterhuispolder. Zij willen het gebied blijven beheren zoals dat nu gebeurt.

1-op-1 gunning in de Boterhuispolder

De Boterhuispolder is een bijzonder gebied in onze gemeente. Door goed beheer in de afgelopen jaren zijn er steeds meer weidevogels, zoals de kievit en de tureluur, teruggekeerd. Dat is precies wat we willen: een plek waar natuur en landbouw op een zorgvuldige manier samenkomen. De gemeente ziet na ontvangst van het voorstel van de lokale boeren en onderzoek een aantal redenen om die directe uitgifte, zoals hierboven uitgelegd, te overwegen.

Op basis van onderstaande punten vindt de gemeente dat deze groep boeren de enige geschikte partij is. Daarom willen we met hen in gesprek om te kijken hoe we dit goed kunnen regelen.

  1. De grond is gekocht om natuur te beschermen. Dat lukt goed met het huidige beheer.
  2. Het plan van de boeren draagt bij aan de doelstellingen op natuur, landschap en recreatie.
  3. Integraal beheer kan een effectievere bijdrage leveren aan de realisatie van ambities uit de omgevingsvisie van de gemeente, dan (sterk) gefragmenteerd beheer.
  4. Het initiatief van de boeren in de leefomgeving draagt bij aan de doelstellingen van de Omgevingsvisie van de gemeente Teylingen.
  5. De boeren zijn betrokken bij grotere projecten in het gebied, zoals het gebiedsproces Kagerplassen en Polderlab.
  6. Het vertrouwen van boeren in de overheid is beschadigd. Door stabiliteit te bieden, kunnen we dat vertrouwen herstellen.

Zorgvuldige afweging van belangen

Zoals eerder aangegeven moet de gemeente een zorgvuldige afweging maken tussen verschillende belangen. In het geval van de Boterhuispolder vindt de gemeente dat er goede redenen zijn om voor deze gronden andere voorwaarden te stellen dan bij andere pachtgronden.

De regels rondom het Didam-arrest zijn nog niet helemaal uitgekristalliseerd. Er is ook een reële kans dat andere boeren interesse tonen in deze grond en bezwaar maken. Toch kiest de gemeente ervoor om het risico van een juridische procedure te accepteren. De reden daarvoor is dat het voorstel van de groep boeren die zich in 2024 heeft gemeld, goed aansluit bij de doelen van de gemeente: het beschermen van de natuur, het voortzetten van het succesvolle weidevogelbeheer, en het versterken van de samenwerking in het gebied. Deze belangen wegen voor de gemeente zwaarder dan het risico dat een andere partij bezwaar maakt.

Openbare selectieprocedure voor andere gronden

Voor de andere gronden – niet zijnde de Boterhuispolder – zal er een openbare selectieprocedure plaatsvinden, waarbij zoveel mogelijk maatwerk wordt toegepast dat aansluit bij het betreffende stuk grond. Deze selectiecriteria worden op een later moment openbaar. Het streven is dat de procedure tijdig wordt afgerond zodat de gronden per 1 januari 2026 opnieuw verpacht kunnen worden.